İnşaatta Kusurlu İmalat ve Fazla Ödeme Sorunu Tespit Davası ile Nasıl Önlem Alınır
İnşaatta Kusurlu İmalat ve Fazla Ödeme Sorunu: Tespit Davası ile Nasıl Önlem Alınır?
Türkiye’nin dört bir yanında, özellikle kırsal bölgelerde ev yaptıran vatandaşların en çok karşılaştığı sorunlardan biri: ayıplı inşaat ve ölçüsüz ödeme. “Ustaya güven” diyerek sözlü anlaşmalarla başlayan işler, çoğu zaman eksik ve hatalı imalatlarla sonuçlanıyor. Bu durumda mağdur olan yapı sahibinin en güçlü hukukî silahı: tespit davası.
Ayıplı İnşaat Ne Demektir?
Ayıplı inşaat; yapı tekniğine, sözleşmeye, projeye ve fen kurallarına aykırı şekilde yapılan, görsel ya da yapısal kusurlar içeren imalatlardır. En sık rastlananlar:
-
Kolon ve kirişlerde donatı hataları
-
Duvarlarda çatlak, seviye bozukluğu
-
Eksik ya da yanlış çatı karkası uygulamaları
-
Çimento, kum, çakıl oranlarının yetersizliği
-
Örüm hizalarının kayması, proje dışı imalatlar
Fazla Ödeme ve Orantısızlık Meselesi
Bir diğer temel sorun ise; yapı sahibi tarafından toplamda ödenen bedel ile inşaatta fiilen gerçekleşen iş miktarı arasındaki uyumsuzluktur. Örneğin;
-
Sadece kaba inşaat ve çatı karkası yapılmış olmasına rağmen,
-
Piyasa rayicinin çok üzerinde ödeme yapılmış olabilir (örneğin metrekare maliyeti olması gerekenin 2-3 katı).
Bu durumda yapı sahibi, fazla ödeme yaptığını düşünüyorsa, önce teknik bir tespit yaptırmalı, ardından istirdat davası (geri alma davası) açmalıdır.
Tespit Davası Nedir? Ne Zaman Açılır?
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 400. maddesine göre, taraflar ileride açacakları davada ileri sürecekleri vakıaların kaybolma riski varsa veya ispatı zorlaşacaksa, tespit davası açabilir.
- Yani yapı daha da zarar görmeden, değişmeden ya da tamamlanmadan önce; keşif yapılması, teknik bilirkişi raporu alınması mümkün olur.
Tespit Davasında Ne İncelenir?
Bilirkişi heyeti, yapı yerine gelerek şu konuları teknik olarak değerlendirir:
-
Fiziki ilerleme seviyesi (kaba inşaat tamamlanmış mı?)
-
Malzeme ve işçilik kalitesi (standartlara uygunluk var mı?)
-
İmalat hataları (çarpıklık, çatlak, proje dışı imalat)
-
Piyasa rayiciyle karşılaştırmalı maliyet analizi (gerçek değer ne kadar?)
Bu tespitler, hem teknik hem de hukuki açıdan kesin delil niteliği taşır ve ileride açılacak davalara dayanak olur.
Ödeme Belgesi Yok, Yazılı Sözleşme Yok... Ne Yapmalı?
İnşaatlarda genellikle yazılı sözleşme yapılmadığı, ödeme dekontlarının dahi alınmadığı görülüyor. Bu durum, yapı sahibinin elini zayıflatabilir. Ancak şunlar hâlâ delil olarak değerlendirilebilir:
-
Banka havalesi belgeleri
-
WhatsApp yazışmaları
-
Tanık anlatımları
-
Yapı ruhsatı ve belediye belgeleri
-
İnşaatın fotoğrafları
-
Yerinde bilirkişi raporu
Yargıtay Ne Diyor?
- Yargıtay 10. HD 2019/3591 K.
Tespit davası, ileride açılacak eda veya istirdat davası yönünden hukuki yarar doğurur. Henüz şartları oluşmamış bir dava için dahi delil toplanabilir.
- Yargıtay 9. HD 2025/2108 K.
Ödenen bedel ile gerçekleşen iş arasındaki ciddi fark, tespit davası için yeterli güncel ve korunmaya değer hukuki yarardır.
Sonuç ve Tavsiyeler
Kırsalda ev yaptırmak hayal değil, ama bu hayal kötü bir tecrübeye dönüşmesin diyorsanız;
- Yazılı sözleşme yapın
- Her ödemeyi belgeleyin
- Fotoğraf ve video ile süreci kayıt altına alın
- Şüpheli durumlarda vakit kaybetmeden tespit davası açın
- İşi teslim almadan önce mutlaka teknik denetim yaptırın
Unutmayın: Her yapı bir geleceği barındırır. O geleceği sağlam temellere oturtmak için sadece çimento değil, hukuk bilgisi de gerekir.
Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Özel durumunuzla ilgili detaylı değerlendirme için bir hukukçudan danışmanlık almanızı tavsiye ederiz.