SGK İdari Para Cezası ve Pişmanlık İndirimi
SGK İdari Para Cezası ve Pişmanlık
İndirimi
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK),
işverenlerin 5510 sayılı Kanun’da öngörülen bildirim ve kayıt yükümlülüklerini
süresinde yerine getirmemesi halinde idari para cezaları uygulamaktadır[1]. Bu parasal yaptırımlar, yasal
düzenlemelere aykırı hareket eden kurum ve kişilere kesilir ve mahkeme kararı
olmadan tahakkuk ettirilebilir. SGK, uyguladığı bu cezaları caydırıcı kılmak
için bazı kolaylıklar da sunar. Pişmanlık indirimi, işverenin belirli
yükümlülükleri sonradan yerine getirmesi durumunda cezanın dörtte üçünü (yani
%75’ini) silmeyi öngören bir indirim mekanizmasıdır[2]. Yani işveren, hatasını fark edip
gereğini zamanında düzeltirse, ağır cezanın büyük kısmından kurtulabilir.
Pişmanlık İndirimi ve Kapsamındaki Fiiller
Pişmanlık indirimi kapsamında caydırıcılığı artırma amacıyla sınırlı sayıda bildirim yükümlülüğü vardır. Örneğin şu fiiller sonradan düzeltilirse indirimli ceza uygulanır[2]:
- Sigortalı işe giriş ve 4A kapsamındaki işten ayrış bildirimleri,
- Genel sağlık sigortası giriş bildirgeleri,
- İşyeri bildirgeleri (yeni işyeri açılışı bildirimleri),
- Vazife malullüğüne sebep olay bildirimleri,
- İhale konusu işlerle ilgili bildirimler,
- Sigortalılık kontrolü ve bildirim yükümlülükleri,
- Ticaret sicili memurluklarınca yapılması gereken bildirimler,
- Ruhsat veren mercilerin bildirim yükümlülükleri,
- 4A sigortalılığın sona
ermesi bildirimi ve sandık iştirak bildirimleri.
Yukarıdaki yükümlülüklerden herhangi birinin süresi geçtiği halde
ilgililerce kendiliğinden SGK’ya verilmesi halinde, kanunda öngörülen idari
para cezaları tutar itibarıyla dörtte bir oranında hesaplanır. Başka bir
deyişle, bu fiillerle ilgili cezalarda %75 oranında pişmanlık indirimi
uygulanır[2]. Özetle, söz konusu yükümlülükler gönüllü olarak ve zaman aşımından
önce tamamlanırsa, kesilecek cezanın üçte ikisi silinmiş sayılmaktadır.
Pişmanlık İndirimi Koşulları
Pişmanlık indiriminden yararlanmak için iki temel şart birlikte
sağlanmalıdır[3]:
·
Geç ibraz: Yükümlülüğe ilişkin belge veya bildirim, yasal süresi geçtikten sonra en
geç 30 gün içinde kendiliğinden SGK’ya verilmelidir.
·
Zamanında ödeme: İdari para cezası tahakkuk ettirildikten sonra, bildirimin tebliğ
edildiği günü takip eden 15 gün içinde cezanın dörtte biri (yani %25’i)
SGK’ya ödenmelidir.
Bu iki koşul birlikte yerine getirilmezse pişmanlık indirimi
uygulanmaz. Yani işverenler önce eksik ya da gecikmiş yükümlülüklerini
tamamlayıp sonra cezanın %25’ini süresi içinde yatırarak indirim hakkı kazanır[3][2]. Aksi takdirde, cezanın tamamı normal şartlarda tahsil edilir.
Peşin
Ödeme İndirimi
SGK idari para cezalarında işverenlerin faydalanabileceği bir diğer
indirim türü de peşin ödeme indirimidir. 5510 sayılı Kanun’a göre, cezaya
itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihini takip
eden 15 günlük süre içinde cezanın tamamı SGK’ya peşin ödendiğinde, cezanın
dörtte biri (%25’i) silinir[4]. Yani ödeyen, cezanın %75’ini ödemiş sayılır. Bu indirimden
yararlanmak için ayrıca yazılı başvuru yapılmasına gerek yoktur; SGK tahsilat
sırasında otomatik olarak indirim uygular[4][5]. Özetle:
·
Pişmanlık İndirimi: Geriye dönük bildirim ve gecikme bedeli yerine getirilmişse, cezanın
%75’i silinir[2].
·
Peşin Ödeme İndirimi: Tebliğden itibaren 15 gün içinde tam ödeme yapılırsa, cezanın %25’i
silinir[4].
Her iki indirim türü de ayrı ayrı uygulanabilir; işveren isterse önce
bildirimi verip cezayı %25 ödeyerek avantaj elde edebilir, isterse cezasını hiç
itiraz etmeden peşin ödeyerek ek indirim alabilir.
Tebliğ Süreci ve Ödeme Yükümlülüğü
SGK tarafından kesilen idari para cezaları, ilgiliye tebliğ edildiği
tarihte resmen tahakkuk eder. Tebliğ tarihinde kesilen ceza, SGK’nın
hesabına yatırılmak üzere bildirilir. Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün
içinde cezanın ödenmesi veya aynı süre içinde SGK’ya yazılı itirazda
bulunulması gerekir[6]. Bu süre sonunda ödeme yapılmaz veya eksik ödeme olursa, 5510 sayılı
Kanun’un 89. maddesi gereğince ilgili kesilen cezaya gecikme cezası ve gecikme
zammı eklenerek tahsil edilir[6]. Özetle, tebliğden itibaren 15 gün geçerse;
·
Borcun tamamına gecikme faizi ve
gecikme cezası uygulanır[6].
·
İtiraz süresi dolarsa ve idare
mahkemesi yoluna gidilmezse, ceza kesinleşir ve geri dönüşü olmaz[7].
İtiraz
ve İdari Dava Süreci
İdari para cezasına karşı işverenlerin iki aşamalı bir hukuki başvuru
yolu vardır:
·
SGK’ya İtiraz: Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde SGK’ya yazılı itiraz
edilebilir[8]. İtiraz, gerekçe ve delillerle birlikte yapılır; SGK bünyesindeki
İtiraz Komisyonu talebi inceler ve kararını ilgiliye bildirir[8].
·
İdari Dava: Eğer SGK İtiraz Komisyonu cezası onaylarsa (itiraz reddedilirse),
işveren başvurunun kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde idare
mahkemesine dava açabilir[9]. Bu davada cezanın iptali talep edilir. Süresinde dava açılmazsa ceza
kesinleşir ve indirim fırsatı kaybedilir.
Özetle yasal süreler şunlardır: - SGK’ya yazılı itiraz için 15 gün,
- İdare Mahkemesi’ne dava için 30 gün (itiraz kararının tebliğinden
itibaren)[9][8].
Bu süreç boyunca, başvuru ve dava haklarının kullanılması pişmanlık
veya peşin ödeme indirimini etkilemez. İtiraz ve dava, indirim hakkını
kaybettirmez; cezanın indirimli tutarla tahakkuk etmiş olması halinde işveren
indirimden yine yararlanabilir. Ancak 2013’te Anayasa Mahkemesi’nin yürürlüğe
koyduğu iptal kararıyla, peşin ödeme indiriminden yararlanıp dava açanların
kaybettikleri %25’lik kısmı artık geri ödeme zorunluluğu getirilmemiştir.
Kaynaklar: 5510 sayılı Kanun ve uzman köşe yazıları rehber alınmıştır[2][9][4].
[1] [2] SGK idari para cezalarında
pişmanlık indirimi
https://www.ekonomigazetesi.com/kose-yazisi/sgk-idari-para-cezalarinda-pismanlik-indirimi-57349
[3] SGK idari para cezalarında pişmanlık ve peşin ödeme indirimi - PwC
Türkiye
[4] [5] [6] [8] İtiraz ve dava yoluna başvurulması SGK idari para cezalarında indirim
hakkını kaybettirir mi?