Haciz İhbarnamesine Süresinde İtiraz Etmeyen Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davasında İspat Yükü
Anayasa Mahkemesi’nden Kritik Değerlendirme: Haciz İhbarnamesine Süresinde İtiraz Etmeyen Üçüncü Kişinin Menfi Tespit Davasında İspat Yükü
Karar: AYM 2025/73
Başvuru: Antalya 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
İnceleme Konusu: İİK m. 89/3’te düzenlenen menfi tespit davasında ispat yükünün üçüncü kişiye yüklenmesinin Anayasa’ya aykırı olup olmadığı
Uyuşmazlık Nedir?
Antalya 4. Asliye Hukuk Mahkemesi, bir menfi tespit davasında, İcra ve İflas Kanunu’nun 89. maddesinin üçüncü fıkrasının altıncı cümlesinin Anayasa’ya aykırı olduğunu değerlendirerek iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştur.
İtiraz konusu cümleye göre, üçüncü şahıs, menfi tespit davası açtığında, takip borçlusuna borçlu olmadığını ya da malın ona ait olmadığını ispatla yükümlüdür.
İtiraz Gerekçesi Ne?
Başvuruya göre:
-
Üçüncü kişi, borç ilişkisine taraf olmamasına rağmen yalnızca haciz ihbarnamesine itiraz etmediği için ispat yüküyle karşı karşıya kalmaktadır.
-
Bu durumun eşitlik ilkesine (AY m. 10) ve adil yargılanma hakkına (AY m. 36) aykırı olduğu ileri sürülmüştür.
AYM Ne Dedi?
Anayasa Mahkemesi, iptal talebini reddetti ve şu gerekçelere dayandı:
-
İtiraz Hakkı Zaten Var: Üçüncü kişiye hem ilk hem ikinci haciz ihbarnamesine itiraz hakkı tanınmış; bu hak ücretsiz ve basit bir şekilde kullanılabilir.
-
Gecikmiş İtiraz da Mümkün: Kusuru olmaksızın süresinde itiraz edemeyen üçüncü kişiye gecikmiş itiraz hakkı da tanınmıştır (İİK m. 65).
-
Taraflar Arasında Denge Vardır: İspat yükünün üçüncü kişiye yüklenmesi, silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerini zedelememektedir. Çünkü üçüncü kişiye öncesinde yeterli savunma ve itiraz imkânı tanınmıştır.
-
İspat Hakkına Müdahale Yok: Üçüncü kişiye dava sırasında kendisini savunma, delil sunma, karşı delil ileri sürme hakkı açıkça tanınmaktadır.
Sonuç olarak, AYM’ye göre bu düzenleme Anayasa’ya aykırılık teşkil etmemektedir.
Hukuki Değerlendirme
Bu karar, icra hukukunda üçüncü kişilerin pozisyonu açısından önem arz ediyor. Uygulamada çoğu zaman haciz ihbarnamesini “önemsiz” görerek süresi içinde itiraz etmeyen üçüncü kişiler, ileride borçlu gibi muamele görerek icra tehdidiyle karşılaşabiliyor. AYM, bu süreci Anayasa’ya uygun buldu ve menfi tespit davasında ispat yükünün üçüncü kişide kalması gerektiğini belirtti.
Avukatlar için not: Takipte üçüncü kişilere haciz ihbarnamesi gönderildiğinde itiraz sürelerinin ve menfi tespit davası açma yükümlülüğünün müvekkillere açıkça bildirilmesi hayati önem taşıyor.
Dilekçe örneğine buradan ulaşabilirsiniz.
Karara buradan ulaşabilirsiniz.